Het verliezen van jullie eerste kindje terwijl jullie aan het begin stonden van een leven samen lijkt mij behoorlijk heftig. Kunnen jullie vertellen hoe jullie die periode meemaakten?

 

E. 'Een zwart gat.'

 

A. 'Ja. Er is een hele periode voorbij gegaan waarvan wij niks hebben meegekregen. Al het nieuws dat er was in de wereld, hadden wij geen idee van.'

​

E. 'Wij stonden op automatische piloot. Het gebeurde op Moederdag en dit betekende hoogseizoen op ons werk – wij hadden destijds ons eigen restaurant -. Wij werkten gewoon door.'

​

A. 'Die tijd zat ik wel vol met schuldgevoel. Dan dacht ik: het komt door mij. Ik heb te hard door gewerkt. Hier heb ik heel lang last van gehad. Soms  overstemde dat schuldgevoel zelfs het verdriet. Het hoort denk ik ook bij het proces. Mijzelf pijnigen van verdriet.'

 

Kregen jullie veel begrip of was het eenzaam?

 

E. 'Wij kregen zeker veel begrip. Alleen de manier van afscheid nemen was totaal niet naar onze wensen.'

A. 'Ja inderdaad. Wij waren net verhuisd naar Friesland. Zonder vrienden en familie in een conservatief dorpje. De begrafenisondernemer vond het maar raar dat wij haar wilden cremeren in plaats van begraven . Hier voelden wij ons helemaal niet in gesteund. Maar des te hechter wij werden als stel. Niemand was hier dus moesten wij het samen doen. '

 

E. 'Dertig jaar geleden was de opvang anders. Wij zijn niet echt gesteund vanuit instanties of iets dergelijks.'

 

A.'Wij hebben het helemaal  zelf gedaan.'

 

E.'Ja. Er was geen gedenksteen of wat dan ook. Het is gebeurd en nu doorgaan. Zo werd er gedacht.' 

​

Werd er veel gepraat over verdriet in die tijd?

 

E. 'Het was anders. Onze ouders vonden het ook lastig om echt hun emoties te tonen. Wellicht ook omdat het vroeger normaler was dat er een kindje overleed – vooral in grote gezinnen. Het verdriet is er dan natuurlijk alsnog, maar zij gingen er op een andere manier mee om.'

 

 

"Vroeger dachten ze: het is gebeurd en nu doorgaan"

 

 

A. 'Ik weet niet per se of ik het daar helemaal mee eens ben. Het ligt natuurlijk ook gewoon aan hoe je bent als persoon.'

​

Terugkijkend op jullie rouw, hadden jullie behoefte aan iets wat er nu wel is?

 

A. 'Nee eigenlijk niet. Wij konden er samen zo goed over praten.  Maar toen wij trouwden – dit was een halfjaar na het verliezen van Lisa – waren er drie vriendinnen van mij ook net moeder waren geworden. Één van hen vroeg of zij haar baby mee mocht nemen en ik gaf aan dat dat voor mij nog heel moeilijk was. Ze deed het toch. Ik wilde hier niet mee geconfronteerd worden.'

 

E. 'En tijdens het feest zei ze telkens: "Kom even bij mijn kind kijken!". Dat vond jij erg lastig.'

 

Jullie hebben iets traumatisch meegemaakt op een jonge leeftijd. Zijn jullie hierdoor veel veranderd?

 

A.'Wij zijn gelukkig niet verbitterd geworden. Ik ben geen andere Annelies. Maar ik word er nog steeds weleens verdrietig van. Alleen het heeft geen wond geslagen voor mijn hele leven.'

 

E. 'Ook omdat wij nog kinderen hebben gekregen hierna. Niet om haar ooit te vervangen natuurlijk. Maar een hoop mensen hebben niet dat geluk.'

 

A. 'Dat beseffen wij maar al te goed. Hoe prachtig een gezin is en hoe dankbaar wij daarvoor zijn. Wij hebben nog vier kinderen gekregen en dat zien wij absoluut niet als iets vanzelfsprekends. Er is ons een hoop geluk overkomen.'

​

Jullie zijn beiden ondertussen al jullie ouders verloren, merken jullie hoe anders de rouw is op verschillende leeftijden en omstandigheden?

 

E. 'Ik denk dat ik  de dood van mijn ouders meer accepteerde. Het was logischer.'

 

A. 'Dat had ik niet. Voor mij was de dood van mijn ouders bijna net zo erg. Ook al mag ik dat misschien niet zeggen. Want je kind is écht eerste lijn.'

​

A. 'Maar toch heb ik ook heel veel pijn gehad met het verlies van mijn ouders. Zeker niet minder in ieder geval.'

​

E. 'Daarom hadden wij er wel moeite mee als mensen het over kinderen hadden alsof het een boodschappenlijstje was. Eerst een jongen en dan een meisje! Dat heb je niet voor het zeggen. Een gezond kind hebben is het belangrijkst.'

 

A. 'Ik vind het ook een te groot wonder om er luchtig over te doen. Soms zeiden mensen: "Oh, je krijgt toch nog wel een kindje." of "Het heeft niet bij je gewoond.". Maar negen maanden een kind dragen heeft meer impact op je dan je denkt.'

 

Wat hielp jullie destijds?

 

E. 'Humor. Gek genoeg. En dan wel zwarte humor. Galgenhumor.'

 

A. 'Wij konden altijd heel erg lachen als iemand bijvoorbeeld een verkeerd geplaatste opmerking maakte.'

​

E. 'Maar bij dit verlies is dat wel anders hoor. Zoals toen mijn vader overleed konden wij grappen maken over hoe hij was. Dat kan bij een kind niet. Opa en oma's overlijden (meestal) in hiërarchie. Een kind hoort niet dood te gaan.'

 

Zien jullie verschil nu in deze tijd wat invloed zou kunnen hebben op je manier van rouwen?

 

A. 'Ik denk dat social media wel impact heeft. Ik kon bijvoorbeeld echt geen andere zwangere vrouwen zien. Dat kun je nu door internet bijna niet vermijden.'

 

E. 'Bij zwangerschapsgym vroegen zij ook om erover te praten. Maar dat vond jij te moeilijk.' 

​

Ondanks zoveel verdriet op jonge leeftijd hebben jullie dus wel geluk kunnen vinden?

 

E. 'Absoluut. Zeker omdat wij mee hebben kunnen maken hoe fijn kinderen zijn. Al heb ik wel wat afgejankt hoor. Mijn vrijgezellenfeest was één en al tranen. En dan de bruiloft, haha! Man. Wat heb ik daar gehuild.'

 

A. 'En andere momenten ging het dan ineens weer.'

 

E. 'Kwamen er mensen langs om ons te condoleren, verwachtten zij twee totale wrakken. Maar dan stonden wij daar met een slappe lach. Die balans heeft ons echt geholpen. '

 

 

​